Układ krwionośny karpia.
Układ krwionośny ryb pośredniczy między skrzelami i przewodem pokarmowym a tkankami ciała oraz między nimi a nerkami. Układ ten dostarcza organizmowi nowych substancji i odprowadza produkty odpadowe (Grodziński, 1971). Składa się on z serca, naczyń krwionośnych i krwi, którą serce tłoczy do naczyń. Krew rozprowadza w organizmie substancje odżywcze i wydzieliny różnych gruczołów oraz usuwa z niego substancje zbędne. Serce karpia, tak jak u wszystkich ryb, składa się z jednego przedsionka, z którym łączy się zatoka żylna, i z jednej komory, od której odchodzi stożek tętniczy. Krew żylna dostaje się do tylnego odcinka sercowego, a więc do zatoki żylnej, z niej przez przedsionek, komorę i stożek tętniczy przepływa do skrzeli. Tutaj utlenia się, po czym cieńszymi tętnicami jest rozprowadzana po całym ciele. Nasycenie tlenem krwi wypływającej ze skrzeli (pomiar w aorcie) wynosi u karpia 85%. W narządach tętnice przechodzą w naczynia włosowate, przez których cienkie ściany zachodzi wymiana różnych substancji pomiędzy krwią a otaczającymi tkankami. Następnie krew, już pozbawiona tlenu, powraca żyłami, łączącymi się w coraz grubsze naczynia i dochodzi do serca. W ten sposób jej obieg i zamyka się.
Serce karpia stanowi zaledwie 0,2—0,3% ciężaru ciała. Objętość krwi tłoczonej z serca karpia w ciągu 1 minuty wynosi 9,3 cm³/kg.
Całkowita ilość krwi u karpia wynosi około 2,7% ciężaru ciała ryby. Owalnego kształtu krwinki czerwone karpia mają średnice dłuższe o wymiarach 12 µ i krótsze — 7 µ. Jeden mm³ krwi trzyletniego, zdrowego karpia zawiera przeciętnie 1,8—2,5 mln krwinek czerwonych i 30—60 tys. krwinek białych. Zawartość hemoglobiny wynosi przeciętnie około 7,0— 13 g%. Wartości te jednak mogą ulegać silnym wahaniom, uwarunkowanym czynnikami osobniczymi i środowiskowymi. Samce mają mniej czerwonych krwinek i mniejszą zawartość hemoglobiny w krwi niż samice. Ilość włóknika (fibryny) w krwi karpia jest znaczna. Na przykład u dwuletniego karpia włóknik stanowi 0,5—1,8% ciężaru krwi. Wysoka zawartość włóknika powoduje, że krzepnięcie krwi karpia następuje już po 30—60 sek. Okres krzepnięcia wydłuża się jednak kilkakrotnie w wodzie o niskiej temperaturze (Picos i Gusic, 1962), co jest wyraźne zwłaszcza na jesieni i w zimie. Zawartość cukru w krwi karpi wynosi 50—250 mg%.
Płynna część osocza to surowica, która składa się głównie z wody, rozpuszczonych w niej soli i białka. Poziom białka w surowicy krwi karpia nie jest wartością stałą. Zależy on od genotypu, a zmienia się wraz z wiekiem ryby, stanem jej zdrowia, porą roku. Ma na to wpływ także szereg czynników środowiska. W klimacie strefy umiarkowanej w ciągu roku maksimum białka w surowicy krwi karpia przypada na miesiące letnie, a minimum na wczesną wiosnę. Z wiosną, w miarę żerowania, ilość białka bardzo szybko podnosi się; jest ona też ściśle związana z intensywnością żerowania oraz rodzajem pożywienia. U karpia poziom białka w surowicy krwi wynosi 4—8 g% — zależnie od typu ułuszczenia, gęstości obsady i sposobu żywienia.
Krwinki szybko się starzeją i obumierają, organizm zatem musi tworzyć ciągle nowe. Głównym narządem, w którym u ryb kostnoszkieletowych powstają krwinki czerwone, jest śledziona, produkująca też pewne ilości krwinek białych. Jednak krwinki białe produkowane są głównie w fałdzie spiralanym jelita karpia, a także w przednim odcinku nerek.
