Certa
Yimba vimba (Linnaeus, 1758) – syn. Cyprinus Vimba Linnaeus, 1758, Abramis Vimba: Leśniewski, 1837, Abramis melanops: Jachno, 1870.
Cechy taksonomiczne
Ciało certy jest wydłużone, ścieśnione bocznie, silnie umięśnione w części grzbietowej i ogonowej. Największa wysokość ciała stanowi średnio 25% długości ciała (l.c.), długość głowy 21,6%, a odległość między płetwami piersiowymi i brzusznymi 26%.
Charakterystyczną cechą gatunku jest występowanie wąskiego pasa na linii grzbietu, od końca głowy do nasady płetwy grzbietowej, nie pokrytego łuskami. Krawędź brzucha za nasadą płetw brzusznych również nie ma łusek; jest ona ściśnięta w kil. Płetwy brzuszne umieszczone są na wysokości początku nasady płetwy grzbietowej, a płetwa odbytowa, która jest dosyć długa, umieszczona jest na linii pionowej schodzącej do końca nasady płetwy grzbietowej. Płetwa ogonowa głęboko wcięta o płatach prawie jednakowej długości. Głowa z mięsistym stożkowatym „nosem” zaopatrzona jest w dolny otwór gębowy łukowato wygięty.
Ubarwienie. Barwa ciała certy dostosowana jest do otoczenia w jakim najczęściej ryba przebywa, co chroni ją przed drapieżnikami. Grzbiet, wierzch głowy są koloru szaroniebieskiego, boki niebieskozielone, brzuch prawie biały z połyskiem srebrzystym. Płetwa grzbietowa i płetwa ogonowa są ciemnoszare z odcieniem niebieskim, pozostałe płetwy jasnożółte. W okresie dojrzewania gonad ubarwienie grzbietu, płetwy grzbietowej i ogonowej staje się ciemne, u młodych osobników prawie czarne. Brzuch, płetwy parzyste oraz nasada płetwy ogonowej przyjmują barwę ciemnopomarańczową. U samców na głowie, płetwach i łuskach w okresie rozrodu pojawia się wysypka perłowa.
Cechy przeliczalne. Zęby gardłowe masywne z silnie rozwiniętą powierzchnią trącą, są jednoszeregowe. Blaszka boczna łuku, na którym osadzone są zęby jest wyraźna, duża, haczykowata. Wyrostki filtracyjne, są krótkie. Łuska certy jest cykloidalna, średniej wielkości, typowa dla ryb karpiowatych.
Zasięg występowania
Gatunek Vimba vimba (L). występuje w zlewisku mórz Kaspijskiego, Czarnego, Bałtyckiego oraz wschodniej części zlewiska Morza Północnego.
Żyje w rzekach i zbiornikach Kattegatu, Bałtyku, w Zatoce Fińskiej, jeziorach: Ładoga, Ćudskoje, Pskowskim. Na północy granica rozprzestrzeniania tego gatunku znajduje się na 62° szerokości geograficznej północnej w Szwecji i 63° szerokości geograficznej północnej w Finlandii. Zachodnia granica sięga Wezery.
W basenach Morza Czarnego i Azowskiego występują podgatunki: rybiec, Vimba vimba carinata Pall. i mały rybiec, Vimba vimba tenella Nord. Podgatunek rybiec kaspijski, Vimba vimba persa Pallas występuje w zlewisku Morza Kaspijskiego, zwłaszcza w południowej części tego zlewiska.
W Polsce certa występuje w dorzeczach Wisły, Odry, w rzekach Pomorza Zachodniego, a także w ujściowych odcinkach tych rzek i u wybrzeży Morza Bałtyckiego. Na Pomorzu Zachodnim i Pomorzu Wschodnim, Pojezierzu Mazurskim, spotykana jest w nielicznych jeziorach. W Jeziorze Lubiszewskim stwierdził lokalne stado certy Kaj (1954). O występowaniu certy w jeziorach Drawsko i Wadąg wzmiankują Pliszka (1951) i Bontemps (1968).
Biologia
Rozród. Dojrzałość płciową certa osiąga w wieku od 4 do 5 lat (Zawisza, 1951, Pliszka, 1953, Bontemps, 1969), chociaż w górskich dopływach Wisły w stadach rozrodczych spotyka się i 3-letnie samce (Pliszka, 1953), a w Zalewie Szczecińskim minimalny wiek cert biorących udział w rozrodzie po raz pierwszy wynosił 8 lat (Pęczalska, Kraczkiewicz, 1973). Rozród certy jest rozciągnięty w czasie. W Wiśle środkowej, górnej i podkarpackich jej dopływach rozpoczyna się w połowie maja przy temperaturze wody od 17 do 18 °C, a kończy w ostatnich dniach czerwca lub nawet na początku lipca (Pliszka, 1953). W rzekach Pomorza Zachodniego rozród certy przypada na drugą połowę maja przy temperaturze wody od 14 do 15 °C. Marczyński (1961) stwierdził rozród certy w rzece Reda w pierwszej połowie czerwca przy temperaturze wody od 17 do 18°C. Rozrodczy okres ochronny dla certy w Wiśle i Odrze ustalono na dni od 15 IV do 31 V, a dla certy w pozostałych rzekach od 1 V do 30 VI.
