Certa

Certa rozradza się w miejscach o głębokości od 0,2 do 0,8 m (Pliszka, 1953) i szybkim przepływie wody. Jaja składa na dno kamienisto-żwirowe lub na główki, opaski, rafy zanurzone pod wodą. Kaj (1958) zaobserwował przebieg rozrodu certy na tarlisku w rzece Wełna. Przy temperaturze wody 15,2°C certy przystępują do rozrodu ale nieznaczne obniżenie temperatury wody do 14 °C powoduje przerwanie go. Największe nasilenie rozrodu przypada przy temperaturze wody 19,6°C. Certa odbywa rozród w miejscach dobrze nasłonecznionych, gromadząc się przy większych głazach. Jednej samicy towarzyszy 7 do 10 samców.

Certa składa jaja porcyjnie. Analiza mikroskopowa jajników samic częściowo wytartych wykazała, że stopień dojrzałości do rozrodu jaj jest zróżnicowany na dwie lub trzy partie. I tak certa w Warcie składa jaja 2-, 3- a nawet 4-krotnie, w rzece Reda na Pomorzu Zachodnim 2-krotnie (Iwaszkiewicz, 1959, Marczyński, 1961). Płodność samic certy waha się od 30 000,40 000 do 100 000 jaj i zależy od długości i masy ciała (Morawska, 1964).

Wędrówki. Certa jest rybą wędrowną, dwuśrodowiskową, anadromiczną. Rozradza się w wodach słodkich rzek, a wzrasta w nieznacznie zasolonych przybrzeżnych wodach morskich. W celu odbycia rozrodu wędruje nieraz bardzo daleko. Stada certy żerujące w Zatoce Gdańskiej podążają na tarliska w podkarpackie dopływy Wisły. W czasie wędrówki rozrodczej następuje dojrzewanie gruczołów płciowych. Badania wykazały, że certy wstępujące do Wisły znajdują się w III, a nawet w II stadium dojrzałości płciowej (wg skali Mayera). Są to osobniki w wieku od 4 do 9 lat, najczęściej 6- i 7-letnie. Zaczynają one wędrówkę jesienią od połowy sierpnia do połowy października (Bontemps, 1969). Największe nasilenie ciągu przypada na wrzesień i październik.  Wędrówki cert wiślanych w górę rzeki zostały znacznie utrudnione zaporą we Włocławku. Certy z przepławek korzystają w minimalnym stopniu (Bontemps, relacja ustna). Od wielu lat prowadzi się akcję przerzucania ok. 300 tysięcy cert z dolnego odcinka Wisły do miejsc powyżej zapory, aby umożliwić stadu rozrodczemu dotarcie do tarlisk położonych w górnych odcinkach rzeki.
Wędrówka rozrodcza trwa do wiosny roku następnego. Stado cert przemieszcza się w górę rzeki z szybkością od 1 do 17 km/dobę. Średnia szybkość wędrówki obliczana w ciągu trzech lat prowadzonych badań wynosi 6,4 km/dobę. Maksymalna szybkość wynosiła od 26,6 do 61,5 km/dobę (Pliszka, 1951 b, Bontemps, 1969). Pliszka (1951 b) podaje, że w okresie zimy certy przerywają wędrówkę wskutek małej przezroczystości wody spowodowanej zanieczyszczeniami mechanicznymi. Bontemps (1969) uważa, iż certy w tym okresie nie przestają wędrować, a jedynie zwalnia się szybkość wędrówki spowodowana zmniejszeniem się ich metabolizmu. Szybkość wędrówki znakowanych cert złowionych w listopadzie przy temperaturze wody około 7°C wynosiła średnio 5,2 km/ dobę, a w miesiącach styczeń, luty przy temperaturze 0,7 °C — 1,95 km/dobę (Bontemps, 1964). Na wiosnę certy osiągają miejsca rozrodu. Tarliska certy wiślanej stwierdzono w podgórskich dopływach Sanu, Wisłoce, Dunaju, Rabie. W Sanie zaobserwowano tarliska od Dynowa (Babice, Krzywcza, Krasiczyn, Przemyśl, Wyszatyce), w Wisłoku koło Rzeszowa i Zarzecza, w Wisłoce w rejonie Dębicy, w Dunaju w okolicy ujścia rzeki Biała, w rejonie Tamowa koło Bobrownik, Czajki i Ilkowic (Bontemps, 1957). Największy rejon tarliskowy znajduje się w Sanie. W czasie prowadzonych badań nad wędrówkami certy największą liczbę cert, które były znakowane w ujściu Wisły uzyskano z Sanu z okolic Przemyśla. Około 10% wędrującego stada rozrodczego odłowiono na tarliskach w dopływach środkowej Wisły, we Wkrze, w Świdrze, Narwi, Pisie (Bontemps, 1966, 1969). Obecnie, z powodu zapory na Wiśle we Włocławku mogą wytworzyć się lokalnie stada cert w Zbiorniku Włocławskim. W odłowach narybkowych prowadzonych w Zbiorniku pojawiły się w ostatnich latach certy w wieku 0+ (Terlecki, relacja ustna), co świadczyć może o odbytym rozrodzie cert w tym odcinku rzeki. Certy z Zalewu Szczecińskiego na miejsca rozrodu podążają do rzek: Odry, Warty z dopływami, Noteci, Drawy, Gwdy. Tarliska w dorzeczu Warty stwierdzono na Warcie w Miłkowicach, w Jarocicach, na wysokości Koła, w okolicy wsi Ochle i Piersk, Sławska, a najniżej leżące na Warcie w rejonie Wronek. W dopływach Warty tarliska znajdowały się w dolnym biegu Widawki, Prosny, Wełny (Bontemps, 1957, Kaj, 1958, Jaskowski, 1962, Javorek, 1964). W rozrodzie w 1955 r. w ujściowym odcinku Wełny brało udział około 2000 samic. Połowy kontrolne wykazały obecność certy o masie ciała od 200 do 1000 g, z dominacją osobników o masie 400 do 600 g (Kaj, 1958). Według Jaskowskiego (1962) na tarliska Warty wchodzi szacunkowo około 2000 do 3000 kg tarlaków certy. Na Drawie i Gwdzie tarliska stwierdzono w rejonie Kamiennej i wsi Byszki. Na Pomorzu Zachodnim znane jest tylko jedno tarlisko cert w rzece Rega. Zlokalizowane ono jest w miejscowości Trzebiatów. W rzekach Pomorza Zachodniego certy odbywają krótkie wędrówki z morza do rzek z prawie dojrzałymi gonadami (Jaworek, 1964, Marczyński, 1961). Po pewnym czasie od momentu rozrodu młode certy zaczynają spływać do morza, również do morza spływa stado rozrodcze. Wędrówka do morza nie jest jednak tak regularna i tak masowa, jak wędrówka w górę rzeki. Jedne certy rozpoczynają powrót do morza zaraz po rozrodzie, inne natomiast bardzo długo przebywają w rejonie tarlisk. Stwierdzono, że wszystkie znakowane certy w środkowej Wiśle po rozrodzie kierowały się w dół rzeki. Natomiast w Wisłoku i w Wiśle powyżej Warszawy, do jesieni ryby nie wykazywały tendencji do wędrówek powrotnych (Pliszka, 1951). Znakowane certy na tarliskach w Sanie wyławiano w Zatoce Gdańskiej (Bontemps, 1966, 1969). Pliszka (1951) podaje, że powrotna wędrówka cert uzależniona jest w dużym stopniu od warunków pokarmowych w rejonie miejsc rozrodu.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *