Do rodziny ciernikowatych należą małe rybki żyjące stadnie w wodach słodkich i słonawych, o nagim lub opancerzonym ciele pokrytym płytkami kostnymi i kolcami.
Ciernik (Gasterosteus aculeatus).
Jest to gatunek występujący w wodach śródlądowych wszystkich typów i w słonawych przybrzeżnych wodach Europy, północnej Azji i Ameryki Północnej. U nas ciernik jest bardzo pospolity. Spotkać go można w rowach, kanałach, błotach, często nawet w wodach zanieczyszczonych, w których inne ryby nie przeżywają. Przebywa zwykle na płyciznach. Przez rybaków uważany jest za chwast rybi, gdyż niszczy ikrę i narybek innych ryb. Ciernika można łatwo złowić podrywką, siecią na plankton lub nawet ręką. Dobrze znosi nawet długotrwały transport. Osiąga zwykle 10 cm długości. Ciało ma wrzecionowate, silnie bocznie ścieśnione, wyraźnie cofniętą płetwę grzbietową i odbytową. Przed miękkimi promieniami płetwy grzbietowej występuje od 2 do 5 ostrych i twardych kolców. W kolce przekształcone są także płetwy brzuszne. Głowa jest stosunkowo duża, a paszcza mała. Ciało ciernika pokryte jest płytkami kostnymi, chociaż okazy z wód słodkich są w różnym stopniu ich pozbawione. Ubarwienie ogólne jest zmienne; zwykle srebrzystooliwkowe, połyskujące, z zielonymi lub szarymi plamami. W czasie tarła samce przybierają ubarwienie godowe. Ich boki mienią się zielono, a brzuch staje się czerwony. Poza tarłem różnice płciowe trudno zauważyć. Samiec bywa smuklejszy. Akwarium dla ciernika powinno mieć pojemność przynajmniej 60 litrów. Należy jednak pamiętać, że samiec broni swojego terytorium, którego powierzchnia wynosi około kilkuset centymetrów kwadratowych. Wielkość akwarium dla tego gatunku będzie więc także zależała od liczby trzymanych w nim samców.
Cierniki nie mają większych wymagań odnośnie do wody. Filtrowanie i przewietrzanie jej nie jest konieczne. Okresowo znoszą temperaturę nawet powyżej 25°C. Konieczne jest natomiast stworzenie kryjówek z roślin, korzeni i kamieni. Dno powinno być piaszczyste. Korzystniejszy jest bezpośredni dostęp światła słonecznego do zbiornika.
Ciernika najlepiej trzymać w akwarium gatunkowym. Jest to żywotna ryba, przebywająca w różnych warstwach wody, chociaż najczęściej można ją spotkać przy dnie. W okresie tarła ciernik staje się agresywny w stosunku do wszystkich mieszkańców akwarium. W wodach naturalnych odżywia się pokarmem żywym: drobnymi zwierzątkami, planktonem, larwami komarów, chętnie także ikrą i narybkiem innych gatunków. W akwarium jest w zasadzie wszystkożerny, chociaż trudno przyzwyczaić go do pokarmu suchego. Ciernik dojrzewa płciowo w 1. roku życia, zwykle po ukończeniu 4 miesięcy. Tarło odbywa od kwietnia do czerwca. W akwarium ciernik rozmnaża się chętnie, a gody zasługują na szczególną uwagę. Do tarła na 1 samca powinno przypadać kilka samic. Samiec buduje na dnie gniazdo z roślin wodnych i kawałków drewna. Zapędza do niego kolejno kilka samic, które składają w przybliżeniu po 100 jaj. Samiec strzeże ikry oraz wylęgniętego po 10—14 dniach narybku. Młode można łatwo wykarmić pokarmem pyłowym i pokarmem Mikro. Cierniki żyją zwykle około 3 lat.
