Siedlisko i znaczenie gospodarcze
Jesiotr jest rybą dwuśrodowiskową, jego rozród odbywa się w rzekach, a żerowiska znajdują się z reguły w morzu. Jest rybą niezmiernie wrażliwą na zanieczyszczenia ściekami miejsc rozrodu. Zwiększające się stale zanieczyszczenia rzek europejskich przerzedziły znacznie liczebność jesiotra. Drugą z zasadniczych przyczyn zaniku tego cennego gatunku ryb jest późne osiąganie dojrzałości płciowej. Sytuacja ta, przy dużym nasileniu połowów ze względu na smaczne i cenione mięso, a przede wszystkim ze względu na jaja (kawior), była przyczyną wyginięcia jego pogłowia w rzekach północnej Europy. Jesiotr miał niegdyś zarówno w Europie, jak i w Polsce duże znaczenie, jednak już od połowy XIX wieku w Wiśle i Odrze spotyka się jedynie pojedyncze okazy. Według Grabdy (1968) gwałtowny zanik jesiotra przypada na lata 1905-1908. Jeszcze mniej więcej do r. 1930 spotyka się jesiotry w połowach innych ryb. Później zdecydowanie rzadko, a już po II wojnie światowej wyłowienie należało do wyjątkowego trafu. Z przytoczonych przez autora informacji zebranych od rybaków wynika, iż po 1945 r. w dolnej Wiśle złowiono zaledwie 10 okazów. Jesiotr w Polsce objęty jest od 1932 r. całkowitą ochroną.
Obecnie hoduje się w Związku Radzieckim i niektórych innych krajach, w stawach oraz w sadzawkach, bestera pochodzącego z krzyżówki bieługi, Huso huso Linnaeus, 1758 ze sterletem, inaczej zwanym czeczugą, Acipenser ruthenus Linnaeus, 1758. Bester jest mało wybredny na pokarm i charakteryzuje się szybkim wzrostem. Podejmowane były również próby zasiedlenia bestera w Polsce, ale jak dotychczas bez powodzenia. Ze względu na udaną hodowlę w części nadbałtyckiej ZSRR próby będą ponawiane i dlatego podaje się tu krótką charakterystykę tych ryb.
Rybą słodkowodną przebywającą stale w rzekach zlewisk Morza Kaspijskiego (głównie), Morza Czarnego i bardzo rzadko Morza Bałtyckiego jest sterlet (czeczuga), Acipenser ruthenus Linnaeus, 1758. W Oceanie Lodowatym występuje w dorzeczach Dźwiny północnej, Obu i Jeniseju. Zadomowił się także (po wsiedleniu) w Peczorze. Ciało sterleta pokryte jest pięciu szeregami wypukłych tarcz kostnych, których w szeregach bocznych jest 60 do 71, w szeregu grzbietowym 13 do 16. Płetwa ogonowa sterleta jest przesunięta daleko ku tyłowi ciała i zawiera 32 do 43 promieni. Leżąca tuż pod nią płetwa odbytowa ma 22 do 30 promieni. Głowa jego, jak u wszystkich ryb rodziny jesiotrowatych, jest ryjkowato wydłużona, a u jej dołu widoczne są cztery wąsy. Ogon sterleta jest heterocerkiczny. Ubarwienie posiada ciemnozielone do ciemnobrunatnego, a część brzuszna ciała kremowobiała. Wielkość jego dochodzi do 1,5 m długości i 10 do 16 kg masy ciała. Samce wcześniej osiągają dojrzałość płciową, w wieku 4-5 lat, a samice nieco później, w wieku 5-9 lat. Rozród sterlety odbywają w górnym biegu rzek i całe życie pozostają w ich nurcie, rzadko wchodząc do wód przyujściowych. Zasadniczym ich pokarmem są denne formy bezkręgowców.
Bieługa, Huso huso Linnaeus, 1758, zamieszkuje zlewiska mórz: Kaspijskiego, Czarnego, Azowskiego i wschodnie części Śródziemnego. Ma 11 do 19 tarcz grzbietowych, 41 do 52 bocznych oraz 9 do 11 brzusznych. Głowa jest zakończona ryjkowato. Płetwa grzbietowa przesunięta daleko ku tylnej części ciała, zawiera od 62 do 73 promieni, płetwa odbytowa zaś ma ich od 28 do 41; ogon heterocerkiczny. Masa bieługi może dochodzić do 1,5 tony. Samice dojrzałość płciową osiągają w wieku od 16 do 18 lat, a samce od 12 do 14 lat. Rozród odbywa się w rzekach, zwykle w miejscu kamienisto-żwirowatym, dokąd wędrują wiosną i na jesieni. Płodność samic tego gatunku jest wyjątkowo duża, od 360 000 do 7 700 000 jaj. Rozwój złożonych i zapłodnionych jaj trwa około 8 dni w temperaturze 12-13 °C. Larwy po wykluciu z jaj zaczynają pobierać pokarm po upływie 9 dni od momentu wylęgu. Od tego okresu rozpoczynają młode bieługi swą wędrówkę do morza na żerowiska. Żywią się początkowo głównie pokarmem dennym i bezkręgowcami. W skład pokarmu w miarę ich wzrostu wchodzi coraz większa liczba ryb, w tym przede wszystkim śledziokształtne i karpiokształtne. Podobnie jak i inne jesiotrowate, bieługa jest wrażliwa na zanieczyszczenie wód, zwłaszcza w miejscach jej rozrodu. Podejmowane są więc próby sztucznego jej chowu w celu zapewnienia odpowiedniej liczby narybku i utrzymania możliwie wysokiej liczebności populacji tego cennego gatunku ryb.
