Kiełb Kesslera

Gobio (Romanogobio) kessleri Dybowski, 1862

Cechy taksonomiczne – Ciało kiełbia Kesslera jest wydłużone, wrzecionowate, w przekroju poprzecznym obłe, niewiele wygrzbiecone. Trzon ogonowy niski. Głowa dość duża z klinowato wyciągniętym pyskiem. Otwór gębowy dolny opatrzony jedną parą cienkich, długich wąsików. Wąsiki mogą sięgać nawet do początku kości przedpokrywowych, jednak najczęściej dochodzą do tylnej krawędzi oka. Warga dolna wykształcona jest tylko w pobliżu kącików ust. Oczy duże, owalne, o poziomej średnicy dłuższej niż pionowa. Wartości cech mierzalnych zawarte są w tabeli 76. Łuska dość duża, na krawędzi kaudalnej pigmentowana. U osobników dorosłych na każdej łusce, zwłaszcza na grzbiecie, widoczne są charakterystyczne podłużne żeberka powstałe w wyniku sfalowania pokrywy skórnej. Na ciele ryby łuska ułożona jest dachówkowato. Gardło i część brzucha poza płetwami piersiowymi pozbawione są łusek. Linia boczna prawie prosta. Dzięki czarnym plamkom leżącym powyżej i poniżej każdego otworu linii bocznej jej przebieg jest bardzo wyraźny. Otwór odbytowy leży w środku odległości między początkami płetw brzusznych i odbytowej.

Ubarwienie. Barwa ciała kiełbia Kesslera jest żywa i kontrastowa. Grzbiet jest oliwkowoszary z niebieskawym odcieniem. Brzuch biały. Wzdłuż boków biegnie szereg podłużnych ciemnych plam. Plam tych może być od 6 do 11. Na linii grzbietowej znajdują się podobne plamy. Brak jednak, charakterystycznych dla kiełbia Gobio gobio, drobnych plamek rozsianych na całym grzbiecie. Płetwy grzbietowa i odbytowa są dość krótkie, wysokie i lekko wcięte. Płetwa ogonowa wcięta do połowy swej długości. Na płetwach grzbietowej i ogonowej znajduje się wiele ciemnych plamek ułożonych w poprzeczne szeregi.

Cechy przeliczalne. Zęby gardłowe kiełbia Kesslera są dwuszeregowe, ułożone według wzoru: 3.5-5.3.

Zasięg występowania

Zasięg występowania kiełbia Kesslera jest niewielki. Ryba ta żyje właściwie w zlewisku Morza Czarnego. Jej występowanie stwierdzono w Dniestrze oraz w dorzeczu środkowego i dolnego Dunaju. Kiełb Kesslera żyje również w Wardarze, rzece wpadającej do Morza Egejskiego. W zlewisku Morza Bałtyckiego na terenie Polski gatunek ten pierwszy raz został znaleziony w Sanie i opisany przez Rolik (1959). Autorka ta ustaliła również polską nazwę — kielb Kesslera. Występowanie kiełbia Kesslera stwierdzono także w dopływach Sanu (Rolik, 1971a), w Rabie (Oliva, 1960b) i w Czarnej Orawie (Balon i Holćik, 1964).

W dawnej literaturze ichtiologicznej istnieją opisy występowania kiełbia długowąsego w Wiśle i Sanie. Kiełbia tego zaliczano wtedy do gatunku Gobio uranoscopus Agassiz. Jednakże na podstawie współczesnych badań można sądzić, że w opisanych przypadkach chodziło o kiełbia Kesslera lub o formę Gobio gobio (L.) m. longicirris Berg. W każdym razie w chwili obecnej brak jest udokumentowanych danych o występowaniu w Polsce gatunku Gobio uranoscopus Agassiz.

Biologia

Biologia kielbia Kesslera jest stosunkowo słabo poznana i brak jej dokładnych opisów.

Rozród. W warunkach południowo-wschodniej Polski w środkowym Sanie rozród rozpoczyna się w czerwcu. Pierwszy raz do rozrodu przystępują osobniki w trzecim roku życia. Rozród prawdopodobnie jest wielomiotowy, gdyż jeszcze w lipcu spotykano osobniki z dojrzałymi do rozrodu jajami (Rolik, 1959). Kiełb Kesslera jest rybą małych rozmiarów dorastającą zaledwie do 10 cm długości i 8 g masy. Tempo wzrostu ma powolne. W Sanie w piątym roku życia osiąga średnio 8,2 cm . Żyje prawdopodobnie do 6 lat.

Siedlisko i znaczenie gospodarcze

Kiełb Kesslera jest to gatunek typowo rzeczny, zamieszkujący wody dość szybko płynące, czyste i stosunkowo głębokie. Przebywa w pobliżu dna na podłożu żwirowatym lub kamienistym, z dala od zastoisk i płycizn, na których spotkać można przede wszystkim kiełbia Gobio gobio (L.)

Kiełb Kesslera jest rybą nielicznie występującą w wodach Polski. Większe skupisko tego gatunku stwierdzono w środkowym Sanie. Znane są jedynie formy typowo reofilne. W odróżnieniu od kiełbia Gobio gobio (L.) nigdy nie stwierdzono istnienia populacji jeziorowych. Kiełb Kesslera nie ma w Polsce żadnego znaczenia gospodarczego, jednakże biorąc pod uwagę fakt, że przez nasze wody przebiega granica jego występowania, należałoby gatunek ten uznać za chroniony. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa z dnia 16 IV 1975 roku w sprawie ochrony ryb i raków wymienia wśród gatunków podlegających całkowitej ochronie gatunkowej kiełbia długowąsego Gobio uranoscopus Agassiz. Ponieważ jednak nie ma żadnych przesłanek wskazujących na występowanie Gobio uranoscopus Agassiz na terenie Polski, a gatunek ten bywa często utożsamiany z Gobio Kessleri Dyb., należy sądzić, że intencją rozporządzenia była całkowita ochrona kiełbi określonych jako długowąse, a więc także kiełbia Kesslera.