Krąp

Blicca bjoerkna (Linnaeus, 1758)

Cechy taksonomiczne – Krąp wyglądem zewnętrznym bardzo przypomina leszcza. Ciało ma wysokie, z boków silnie spłaszczone. Głowa mała, otwór gębowy półdolny, usta nieduże i skośne. Głowa krąpia ma 19,2% długości ciała (l.c.), a jej wysokość 17,4%. Długość przedgrzbietowa ma 54,4%, długość zagrzbietowa 34,6%, a trzon ogonowy 11,3% długości ciała. Największa wysokość ciała wynosi 37,8% długości, a najmniejsza 9,8%. Linia boczna krąpia przebiega przez całe ciało i jest równomiernie wygięta w stronę krawędzi brzusznej.

Ubarwienie. Grzbiet krąpia jest ciemnobrunatny z niebieskawym połyskiem, boki i brzuch są srebrzyste. Płetwy nieparzyste stalowe, parzyste u nasady czerwone, końce wszystkich płetw szare.

Cechy przeliczalne. Krąp ma zęby gardłowe dwuszeregowe najczęściej o wzorze 2.5-5.2. Cale ciało z wyjątkiem występującego kila za płetwami brzusznymi jest pokryte łuską. Łuska jest cykloidalna, gruba, silnie osadzona w ciele o kształcie typowym dla ryb karpiowatych. Ze względu na występujące podobieństwo między leszczem i krąpiem podaje się cechy różniące te dwa gatunki ryb:

leszcz	krąp
Zęby gardłowe jedno-szeregowe o wzorze 5-5 (6-5, 5-6)	Zęby gardłowe dwuszeregowe o wzorze 2.5-5.2
Wszystkie płetwy szaroniebieskie	Płetwy parzyste u nasady czerwone
Łuski małe, cienkie, łatwo wypadające l.l. (49) 50-56 (58, 59)	Łuski duże, grube, silnie osadzone  l.l.(43)44-48 (49,50,51)
Promieni miękkich w płetwie (A) 23-28	Promieni miękkich w płetwie (J) 19-23
Linia boczna łagodnie łukowato wygięta ku dołowi w okolicy płetwy brzusznej	Linia boczna nierównomiernie wygięta ku dołowi za płetwą piersiową

Zasięg występowania

Krąp żyje w jeziorach, rzekach, zbiornikach zaporowych, słonawych wodach przybrzeżnych zalewów i zatok morskich. Występuje w rzekach niemal całej Europy. Spotyka się go na zachodzie we Francji (Loara, Rodan, Sekwana) i we wschodniej Anglii. Na wschodzie występuje aż po dorzecza rzek Newy, Dwiny, Siewiemoj. Na północy w Zatoce Fińskiej jest rzadko spotykany. Występuje natomiast w ZSRR w jeziorach Ładoga, Onega, w rzekach Wołchow i Ilmeń, w Danii, w południowo-wschodniej Norwegii, w południowej Szwecji. W Finlandii występuje tylko do 63° szerokości geograficznej. Na południu w basenie Morza Czarnego spotykany jest od Dunaju do rzeki Kubań; granice jego występowania zakreśla rzeka Kamczija wpadająca do Morza Czarnego na południe od Warny. Występuje również w basenie Morza Kaspijskiego, w dorzeczach rzek: Wołgi, Uralu, Emby, Tereku i Kumy. W Polsce spotyka się krąpia od wybrzeży Morza Bałtyckiego do karpackich dopływów Wisły. W rzekach podgórskich krąp sięga dalej niż leszcz. Krąp w zasięgu występowania tworzy dwa podgatunki: krąpia europejskiego i zakaukaskiego. Krąp zakaukaski, Blicca bjoerkna transcaucasica (Berg), występuje w dorzeczach rzek Kury i Araks, leżących w południowo-wschodniej części basenu Morza Kaspijskiego. Od typowego krąpia odróżnia się mniejszą liczbą promieni miękkich w płetwie odbytowej (A III 17-21) i mniejszą liczbą łusek na linii bocznej (40 8/5). Rozród krąp zakaukaski odbywa wcześniej niż krąp europejski, w połowie kwietnia. Krąp tworzy krzyżówki z leszczem, certą, wzdręgą i ukleją.

Biologia

Rozród. Rozród krąpia zbiega się z zakwitaniem osoki aloesowatej i bzu czarnego. W tym samym okresie kwitnie również chaber, bławatek i żyto zwyczajne (Bernatowicz, 1962). Okres rozrodu przypada po tarle leszcza, najczęściej w początku czerwca. Krąp osiąga dojrzałość płciową w wieku od 2 do 4 lat. Samce dojrzewają wcześniej od samic. W delcie Dunaju krąp dojrzewa już przy długości (l.c.) od 8 do 10 cm i masie ciała od 11 do 14 g, w wieku 2 lat. W wodach Polski zakres długości ciała waha się od 7 do 14 cm, a masa ciała od 10 do 30 g. Rozród odbywa się w stadach. Jaja składane są w od 2 do 3 porcjach od 15 000 do 82 000 sztuk, na głębokości od 30 do 80 cm, przy brzegach zarosłych roślinnością. Liczba jaj zależy od wielkości samicy (Papadopol, Iancu, 1970).

Pokarm. Krąp żywi się fauną denną i przybrzeżną. Wiosną w jego pokarmie przeważa zooplankton (głównie Cladocera) oraz larwy i poczwarki Chironomidae. Wiosną żeruje w strefie litoralu, blisko brzegu. Latem w pokarmie dominuje zooplankton, larwy owadów Chironomidae a dodatkowo występują także larwy owadów Ephemeroptera i Coleoptera oraz Hydracarina. W lecie penetruje głębsze partie dna. Jesienią krąp wyjada larwy owadów oraz skorupiaki, zwłaszcza ośliczkę (Pliszka, 1953). W pokarmie dorosłego krąpia wiosną i latem spotykane są liczne mięczaki, głównie małż Dreissenapolymorpha, jesienią skorupiaki planktonowe. W Zalewie Wiślanym spotykano w końcu lata i na początku jesieni narybek stynki i okonia (Filuk, Żmudziński, 1965). W rzekach w pokarmie stwierdzano głównie larwy owadów Chironomidae i Trichoptera, również licznie skorupiaki, jak widłonogi i wioślarki (Terlecki, Szczerbowski, Martyniak, 1977).

Wzrost. Tempo wzrostu krąpia jest powolniejsze niż leszcza. Roczne przyrosty długości ciała osiągają maksymalną wielkość 5 cm w pierwszym roku życia, a następnie spadają od 2 do 1,5 cm. Maksymalne przyrosty masy ciała wynoszą zaledwie od 30 do 50 g. Krąp jest rybą długowieczną, dorasta maksymalnie do długości ciała od 25 do 30 cm i osiąga masę ciała od 200 do 500 g.

Siedlisko i znaczenie gospodarcze

Krąp żyje w litoralu jezior, w otwartych i zamkniętych zastoiskach rzek oraz w strefie przybrzeżnej zalewów i zatok morskich. Sięga w głąb zbiorników na głębokość od 1 do 1,5 m. Jest dość wymagający w stosunku do zawartości tlenu w wodzie. W okresie jesieni gromadzi się w stada i wykazuje zimą małą ruchliwość. Od kwietnia rozpoczyna żerowanie. W okresie rozrodu należy do grupy ryb fitofilnych.

W wodach śródlądowych nie jest rybą cenną i poszukiwaną, gdyż ma ościste, suche i niesmaczne mięso. Jest konkurentem pokarmowym leszcza i płoci, co wspólnie z powolnym wzrostem sprawia, iż w gospodarstwach jeziorowych i rzecznych jest raczej niepożądany. Odłowy jego z jezior Polski wahają się w granicach od 700 do 800 ton rocznie.