Muławka

Umbra krameri Walbaum, 1792;

Cechy taksonomiczne – Ciało muławki jest wysmukłe, wrzecionowate, nieco bocznie spłaszczone. Otwór gębowy mały, półgórny. Głowa duża pokryta jest od góry i z boku łuskami, stanowi od 26,5 do 28,9% długości ciała. Na tułowiu brak linii bocznej. Płetwa grzbietowa muławki jest przesunięta daleko ku tyłowi, początek jej najady znajduje się poza połową długości ciała, a górna jej krawędź jest prosta. Początkiem nasady płetwy grzbietowej rozpoczyna się płetwa brzuszna. Płetwa odbytowa jest krótka, położona pod końcem nasady płetwy grzbietowej. Natomiast płetwy piersiowe, odbytowa i ogonowa są zaokrąglone. Łuski muławka ma duże, cykloidalne, bez promieni. Dolna szczęka jest nieco dłuższa od górnej. Zęby drobne, szczoteczkowate, rozmieszczone tylko na kości zębowej, podszczękowej, podniebiennej i lemieszu. Język zaostrzony, dobrze wykształcony, otwory nosowe rozdwojone.

Ubarwienie. Ciało muławki jest żółtozielonka-wobrunatne, brzuch jasny z odcieniem srebrzystym. Po bokach ciała nieregularnie rozrzucone ciemnobrunatne plamki. Wzdłuż ciała po bokach biegną jaśniejsze pasy połyskujące srebrzyście. Płetwa grzbietowa oraz odbytowa są żółtoszare, a na błonach łączących promienie znajdują się ciemne plamki tworzące poprzeczne pasy. Pozostałe płetwy są jasne.

Cechy przeliczalne. W płetwie grzbietowej muławka ma 3 promienie twarde i od 12 do 14 miękkich, zaś w płetwie odbytowej 2 promienie twarde i od 5 do 6 miękkich. W płetwie piersiowej znajduje się 1 promień twardy i 12 miękkich. W płetwie brzusznej także 1 promień twardy, ale tylko od 5 do 6 miękkich. Liczba łusek na linii poziomej wynosi od 33 do 35, a liczba kręgów od 32 do 56. Liczba wyrostków filtracyjnych od 6 do 13. Gatunek jest monotypowy.

Zasięg występowania

Muławka zamieszkuje dorzecze Dunaju i Dniestru oraz wody przyległe do zlewiska Morza Czarnego. Na obszarze Polski można ją spotkać sporadycznie, przywleczoną z materiałem zarybieniowym z terenów jej występowania. Ejsmont i Słoniewski (1969) znaleźli kilka osobników w jeziorze Kiernoz koło Olsztyna, dokąd przywieziona została prawdopodobnie z materiałem zarybieniowym lina z Węgier.

Poza muławką — Umbra krameri Walbaum istnieją jeszcze dwa gatunki rodzaju Umbra zamieszkujące wschodnie wybrzeże Ameryki Północnej Umbra limi (Kirtland) oraz Umbra pygmeae (De Kay). Gatunki te różnią się od muławki poprzecznym prążkowaniem ciała oraz jasnymi pręgami wzdłuż boków, ciemną pionową pręgą na trzonie ogonowym, nieco większym wygrzbieceniem, większą liczbą promieni w płetwach i większą liczbą kręgów i łusek na linii poziomej.

Biologia

Rozród. Muławka dojrzewa w wieku od 2 do 3 lat; samice nieco później od samców. Rozród przypada na wiosnę w miesiącach od marca do kwietnia. W okresie rozrodu samice przybierają szatę godową. Płodność samic sięga 150 jaj. Jaja składane są w gniazdach w zaroślach glonów lub w zagłębieniach dna. Gniazdem opiekuje się samica usuwając z niego obumarłe jaja. Rozwój zarodkowy trwa od 6 do 10 dni.

Pokarm i wzrost. Pokarm składa się początkowo z planktonu, następnie z drobnych larw owadów i innych bezkręgowców, a często również z drobnych ryb. Muławka dorasta najczęściej od 5 do 7 cm długości ciała, wyjątkowo do 12 cm.

Siedlisko i znaczenie gospodarcze

Muławki zasiedlają drobne zbiorniki słodkowodne i zaciszne partie rzek. Żyją w miejscach zamulonych o słabym przepływie wody. W niebezpieczeństwie zagrzebują się w dnie. Nie mają znaczenia gospodarczego, ze względu jednak na swe niewielkie rozmiary i wytrzymałość na ubytki tlenu w wodzie hodowane są w akwariach. W wodzie ubogiej w tlen funkcję pomocniczą w oddychaniu spełniać może u muławki pęcherz pławny zaopatrzony w gęstą sieć naczyń krwionośnych umiejscowionych w gładkich jego ścianach.