Zasięg występowania
Sieja jako organizm stenotermiczny, zimnolubny, występuje w jeziorach głębszych, powstałych w wyniku działania ostatniego lodowca. W Europie występuje ona w jeziorach: alpejskich, północnych Niemiec, Danii, Wysp Brytyjskich, Skandynawii, nadbałtyckich republik ZSRR oraz w jeziorach północnych europejskiej części ZSRR. Ostatnio sieja wprowadzona została również do jezior kaukaskich (Elandze i in., 1975) oraz do kilku zbiorników zaporowych Czechosłowacji.
W Azji różne formy koregonidów zasiedlają prawie całą Syberię. Na kontynencie Ameryki Północnej — liczne jeziora Kanady, Alaski oraz niektóre jeziora innych stanów w USA. Ogólnie można określić, że rozsiedlenie różnych form pokrewnych siei na świecie obejmuje, z wyjątkiem Grenlandii i Islandii, tereny półkuli północnej.
Obecnie, dzięki prowadzonym od kilkudziesięciu lat zarybieniom, sieja występuje w jeziorach: Pomorza, Ziemi Lubuskiej, Wielkopolski, Kujaw, Warmii i Mazur oraz Suwalszczyzny. Występuje poza tym w przybrzeżnych wodach Bałtyku. W ostatnim czasie została wprowadzona do kilku zbiorników zaporowych na terenach górskich i podgórskich Polski.
Biologia
Rozród. Okres tarła siei w zależności od warunków klimatycznych trwa w Polsce od połowy listopada do połowy grudnia. U samców w okresie rozrodu pojawia się przeważnie na głowie i na części tułowia tzw. wysypka perłowa w postaci drobnych rogowych brodawek. Z form występujących w wodach Polski wędrówki rozrodcze odbywa tylko sieja wędrowna, C.l. lavaretus. Sieja ta, z Zalewu Szczecińskiego, na rozród wpływa do dolnej Odry, gdzie jest masowo przez rybaków odławiana w celu pozyskania jaj. Wiek tarlaków waha się od 3 do 9 lat, lecz najliczniej reprezentowane są osobniki 4-letnie, których udział w populacji tarłowej wynosi od 56,7 do 63,7% (Szczerbowski, 1971). Miejsca rozrodu siei w jeziorach Polski znajdują się w litoralu lub sublitoralu, na głębokościach od 2 do 10 m. Dno jezior w miejscach tarlisk jest przeważnie piaszczyste lub żwirowato-kamieniste. Jaja o zabarwieniu od żółtego do pomarańczowego mają średnicę od 2,0 do 2,9 mm. Nie są one kleiste. Płodność siei Coregonus lavaretus lauaretus z Zatoki Pomorskiej, wg Pęczalskiej (1966) wynosi od 22 972 do 59 522 i od 65 850 do 90 270 jaj. Samice miały masę ciała wynoszącą odpowiednio od 1000 do 1250 g i od 2251 do 2500 g. Stąd płodność względna wynosi od 33 141 do 36 730 jaj na 1 kg ciała ryby. Natomiast płodność absolutna siei Coregonus lavaretus generosus z siedmiu jezior północno-wschodniej Polski kształtuje się według Fałkowskiego (dane niepublikowane) w zakresie od 7800 do 82 600 jaj przy całkowitej masie ciała samic od 530 do 1260 g. Odpowiadająca jej płodność względna wynosi od 16 200 do 72 200 jaj na 1 kg masy ciała ryby.
Rozwój. Wylęg siei w warunkach klimatycznych Polski, podobnie jak sielawy, następuje w końcu marca lub w pierwszej połowie kwietnia. Larwy siei bezpośrednio po wylęgnięciu się mają długość od 10 do 13 mm i masę od 7 do 10 mg. Całkowite zresorbowanie woreczka żółtkowego następuje po 11 dniach życia.
Pokarm. Podstawowym pokarmem wylęgu i narybku wszystkich form siei jest zooplankton. Do niedawna wśród ichtiobiologów panował pogląd, że wylęg siei odżywia się głównie wrotkami i naupliusami. Według Lindstroma (1962) sieja w pierwszym okresie odżywia się kopepoditami przechodząc później na odżywianie się planktonem większych rozmiarów. Przeprowadzone przez Szlauera (1974) badania wykazały, że podstawowym pokarmem kilkudniowych larw siei są widłonogi. Wynosiły one 83% ogólnej masy pokarmu. Dominantem wśród widłonogów był Cyclops colensis. Udział wrotków w tym czasie stanowił zaledwie 1,3% przy zachodzącej w miarę upływu czasu tendencji wzrostowej do 16,0%. Później narybek siei przechodzi na odżywianie się planktonem większych rozmiarów. W lecie młode osobniki odżywiają się wioślarkami, Daphnia sp. Wielkość pobieranego pokarmu jest zależna od rozmiarów ryb oraz od gęstości wyrostków filtracyjnych na łukach skrzelowych.
Panuje pogląd, że sieja rzadkofiltrowa odżywia się tylko fauną denną, a gęstofiltrowa tylko planktonem. Przypuszczenia te nie potwierdziły się w prowadzonych badaniach w jeziorach z okolic Wdzydz (Szczerbowski, 1969,1971). W pokarmie siei gęstofiltrowej, w jeziorze Wdzydze, wiosną dominował Cyclops sp. stanowiący 96,3% masy pokarmu, w lecie przeważała w pokarmie Daphnia sp. z domieszką Cyclops sp., a jesienią podstawowym pokarmem była również Daphnia sp. W Jeziorze Wielewskim w pokarmie siei gęstofiltrowej obok planktonu, składającego się z Eudiaptomus sp., Mesocyclops sp. i Daphnia sp., znaczną domieszkę stanowiły ośliczki, Asellus aquaticus oraz larwy ochotkowatych Tendipedidae. U siei w sąsiednim jeziorze Zagnanie, prócz planktonu składającego się z Eudiaptomus sp., Bosmina sp. i Chydorus sp., stwierdzono dużą liczebność larw Chaoborus sp., która w przewodzie pokarmowym u poszczególnych ryb przekraczała 500 sztuk. Podobnie częste występowanie w pokarmie siei gęstofiltrowej larw Chaoborus sp. w pełni lata, jesienią oraz zimą, stwierdził w jeziorach międzychodzkich Kaj (1955). Uzyskane przez Kaja wyniki potwierdzają poglądy innych badaczy, że sieja gęstofiltrowa jest wszystkożerna, przy czym pokarm planktonowy odgrywa rolę zasadniczą.
Poza planktonem skorupiakowym Kaj stwierdził nieznaczne ilości fauny dennej reprezentowanej przez: Gammarus, Pallasea, Asellus, Pisidium sp., Bithynia sp. oraz stwierdził ślady kilku gatunków roślin wodnych.
Sieja, C.l. generosus, w jeziorach o dobrych warunkach tlenowych odżywia się więc także fauną denną, a w pewnych przypadkach może być również drapieżnikiem (Gąsowska, 1953). Ogólnie znane zjawisko odżywiania się siei drobnymi rybami, wśród których przeważa stynka, jest wykorzystywane przez wędkarzy do połowów siei w zimie pod lodem. Łowiona jest za pomocą przynęty w postaci metalowej rybki wprawianej przez wędkarza w stały ruch.
Sieja rzadkofiltrowa w jeziorze Wdzydze i w jeziorze Brzeźno odżywiała się, podobnie jak gęstofiltrowa, planktonem. Najczęściej spotykanym pokarmem była Daphnia sp. W Jeziorze Wielewskim i w jeziorze Zagnanie sieje rzadkofiltrowe odżywiały się się głównie organizmami większych rozmiarów, reprezentowanymi przez Asellus aquaticus, Chaoborus sp. i larwy Tendipedidae, a plankton stanowił pożywienie mniejszych siei. Do ciekawostek należy stwierdzenie w lecie, w przewodzie pokarmowym niektórych siei z jeziora Wdzydze, małych okoni o długości od 4 do 5 cm (Szczerbowski, 1969). Sieja rzadkofiltrowa ma jednak w przewodzie pokarmowym kilkakrotnie niższą liczebność planktonu niż gęstofiltrowa. W jeziorze Wdzydze liczebność ta u osobników w wieku 5 + wiosną była 5-krotnie wyższa, w lecie ponad 6-krotnie, a jesienią ponad 8-krotnie.
