Sieja

Ogromny wpływ na odżywianie się siei wywiera dostępność pokarmu. W jeziorach Wdzydze i Brzeźno, które charakteryzują się małą liczebnością fauny dennej, w pokarmie siei dominował plankton. W jeziorze Zagnanie, ze względu na silny deficyt tlenowy w strefie dennej, plankton był podstawowym pokarmem siei. W Jeziorze Wielewskim natomiast sieja rzadkofiltrowa o małych rozmiarach odżywiała się planktonem przechodząc, w miarę wzrostu, na pokarm złożony z fauny dennej. Uzyskane przez Szczerbowskiego (1969) wyniki pozwalają przypuszczać, że sieja rzadkofiltrowa ma dobre warunki pokarmowe tylko w tych jeziorach, w których hipolimnion jest zasobny w tlen i faunę denną, sieja gęstofiltrowa zaś może się odżywiać planktonem, bez konieczności pobierania pokarmu o większych rozmiarach. Na podstawie tych wyników również zagospodarowanie rybackie poszczególnych jezior sieją rzadko- lub gęstofiltrową powinno być poprzedzone uprzednim poznaniem warunków środowiska.

Wzrost. Rozpatrywanie wzrostu siei ze względu na różnorodność jej form, na które ogromny wpływ wywierają warunki środowiska i dostępność odpowiedniego pokarmu, jest problemem dość złożonym. Przy wsiedlaniu siei uwzględnić należy znane w biologii zjawisko, że ryby wprowadzone do nowego środowiska charakteryzują się w pierwszym okresie od 2 do 3 lat bardzo dobrym wzrostem, który później w miarę upływu czasu ulega na ogół większemu lub mniejszemu przyhamowaniu.

Ogólnie przyjęty jest pogląd, że sieja rzadkofiltrowa w dobrych warunkach pokarmowych przyrasta szybciej od siei gęstofiltrowej. W jeziorze Wdzydze sieje: gęstofiltrowa określana jako Coregonus lavaretus generosus i rzadkofiltrowa określana jako Coregonus lavaretus holsatus rosną w pierwszym roku życia podobnie. W następnych latach wyraźnie szybciej rosną osobniki siei gęstofiltrowej (Szczerbowski, 1969). Podobnie przedstawia się tempo wzrostu siei w jeziorach Wielewskim i Zagnanie. Jedynie w jeziorze Brzeźno w pierwszym roku życia szybciej rośnie sieja rzadkofiltrowa. W jeziorze Wdzydze osobniki siei gęstofiltrowej w trzecim roku życia osiągają długość 30,9 cm, a osobniki siei rzadkofiltrowej 26,6 cm. Oprócz większych przyrostów długości sieja gęstofiltrowa charakteryzuje się większymi przyrostami masy ciała. W jeziorze Zagnanie sieja gęstofiltrowa o długości 45 cm ma masę ciała 950 g, sieja rzadkofiltrowa 760 g. Jeszcze większe zróżnicowanie tych dwóch populacji stwierdził Szczerbowski przy porównaniu masy ciała do wieku ryb. Sieja gęstofiltrowa w wieku 5 + osiąga masę ciała 1170 g, podczas gdy sieja rzadkofiltrowa w wieku 6+ osiąga masę ciała tylko 580 g. W badanych przez Szczerbowskiego jeziorach sieja rzadkofiltrowa rośnie bardzo wolno nie osiągając masy ciała 0,8 kg. Przyczyną tak słabego wzrostu siei rzadkofiltrowej w jeziorach z okolic Wdzydz są przede wszystkim niekorzystne dla niej warunki pokarmowe (brak form dennych). Inaczej jednak jest w Jeziorze Wielewskim, w którym dostateczna zasobność dna zbiornika spowodowała, iż starsze grupy siei rzadkofiltrowej szybciej przyrastały.

Według danych Marciak z porównania wzrostu siei w poszczególnych jeziorach Polski wynika, iż wyraźnie lepszym wzrostem w pierwszych latach życia charakteryzuje się sieja wędrowna, C. l. lavaretus bytująca w grupie jezior pomorskich.

Siedlisko i znaczenie gospodarcze.

Sieja jest rybą stenotermiczną, zamieszkującą w naturalnych warunkach wody głębokie, czyste, chłodne i dobrze natlenione. Stale pogarszanie się warunków spowodowanych naturalnymi procesami eutrofizacji wód oraz przyspieszenie tych procesów przez wzbogacanie wód wypłukiwanymi z pól solami mitieralnymi oraz ściekami komunalnymi i przemysłowymi, przyczyniło się do wyparcia siei z wielu jezior. Użyźnianie wód doprowadziło do pogorszenia się warunków tlenowych w głębszych strefach jezior i tym samym wyeliminowało naturalny rozród siei. Uniezależnienie się od rozrodu naturalnego przez sztuczne wylęganie jaj i opracowanie metod podchowu dużych ilości narybku przyczyniły się do restytucji siei w wielu jeziorach zasobnych w zooplankton, ale jednocześnie ubogich w tlen i faunę denną. W takich jeziorach dużo pokarmu znajduje sieja gęstofiltrowa, która ponadto lepiej znosi od siei rzadkofiltrowej mniej korzystne warunki termiczno-tlenowe. Zarybienie przeżyźnionych jezior (w których następuje olbrzymi wzrost ilości zoo-planktonu) rybami planktonożernymi ma duże znaczenie zarówno z punktu widzenia gospodarczego, jak również z punktu widzenia ochrony środowiska wodnego, ryby bowiem przez wyjadanie olbrzymich ilości planktonu wycofują sole biogenne przyczyniając się do powstrzymania procesów eutrofizacji wód.

Sieja pod koniec XIX wieku występowała na obecnych terenach Polski zaledwie w kilkudziesięciu jeziorach. Na Pojezierzu Mazurskim występowała w latach trzydziestych w 47 jeziorach (Wiese, 1937), a w latach pięćdziesiątych w 38 jeziorach (Korycki, 1953). Na przełomie XIX i XX wieku sieja, jako ryba autochtoniczna, występowała na terenach obecnego obszaru Polski w jeziorach Miedwie, Pełcz Duży (Thienemann, 1928 r.), w kilku jeziorach międzychodzkich i w kilku jeziorach pomorskich oraz w kilkudziesięciu jeziorach mazurskich i suwalskich. Dzięki przeprowadzanym na większą skalę zarybieniom liczebność jezior z sieją zaczęła wzrastać. Obecnie, według danych z 1977 r., gospodarkę rybacką tym gatunkiem ryb, opartą przeważnie na systematycznych zarybianiach, prowadzi się w 272 jeziorach o powierzchni 97 780 ha, a w tej liczbie w 30 jeziorach o powierzchni 3200 ha odławia się sieje sporadycznie. Najwięcej, bo aż 136 jezior o powierzchni 62 178 ha znajduje się na terenie Warmii i Mazur. Na terenach północno-zachodniej Polski znajdują się 103 jeziora o powierzchni 23 941 ha oraz na terenie Suwalszczyzny 33 jeziora o powierzchni 11 661 ha (Uryn, Falkowski, 1979). Poza tym znaczna liczba, wynosząca około 50 jezior, znajduje się w województwach bydgoskim i toruńskim. Poza jeziorami sieja wędrowna występuje w Morzu Bałtyckim oraz w jego zatokach.

Mięso siei zaliczane jest do najwyborniejszego w smaku. Sieja wigierska, nazywana ongiś rybą królewską, była podobno ulubionym daniem dworu panującego. Delikatne i bezościste mięso siei, o średniej zawartości tłuszczu od 8 do 15%, jest najchętniej spożywane w postaci świeżej i wędzonej. W Finlandii bardzo popularne jest surowe mięso siei, które spożywa się po 48-godzinnym przechowywaniu w 5% solance. Mięso to pokrajane w plasterki służy jako dodatek do chleba. Obecnie, po wprowadzeniu do praktyki rybackiej metod masowego podchowu wylęgu i narybku siei w sadzach jeziorowych, przy zastosowaniu światła elektrycznego jako czynnika wabiącego plankton, istnieją realne przesłanki do intensywnego zagospodarowania jezior sieją, zwłaszcza gęstofiltrową. Sieja, prowadząca drapieżny tryb życia (co zwykle obserwuje się późną jesienią lub zimą, kiedy jest duży niedobór planktonu), może być również ciekawym obiektem do połowów sportowych. Dotychczasowe obserwacje prowadzone w jeziorze Pluszno wykazały, że dokonywane przez wędkarzy połowy siei pod lodem mogą mieć charakter masowy. W jeziorze Gołdopiwo złowiono za pomocą wędki w ciągu 1 dnia 70 kg siei.

Porównując wyniki rocznych połowów siei z jezior Polski z okresu obejmującego 25 lat, stwierdza się systematyczny ich wzrost od 2511 kg w 1952 r. do 86 686 kg w 1974 r. Jest to ponad 34-krotny wzrost, który szczególnie wyraźnie zaznaczył się w latach 1967-1975.

 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *