Zasięg występowania
Stynka występuje w wodach od hiszpańskich wybrzeży Zatoki Biskajskiej, wzdłuż wybrzeży atlantyckich Francji i krajów skandynawskich oraz wybrzeży i pobrzeży Morza Północnego i Bałtyckiego. Zasiedla ona również liczne jeziora krajów bałtyckich, niektóre jeziora w zlewni górnej Wołgi oraz niektóre jeziora Wielkiej Brytanii i północno-zachodniej Irlandii.
Występowanie stynki, podobnie jak ryb z rodzaju Coregonus, jest związane z obszarami ostatniego zlodowacenia. Poza liczną obecnością w Zalewie Szczecińskim, w Zatoce Gdańskiej i Zalewie Wiślanym, występuje ona, według Koryckiego (1966) w 65 jeziorach Polski. Przypuszczać można, że liczba jezior ze stynką, zarówno ze względu na postępującą eutrofizację wód, jak również ze względu na małe znaczenie gospodarcze tej ryby, nie uległa zwiększeniu. Wielkość jezior w Polsce, w których stynka występuje, waha się od 34 do 10 588 ha, natomiast głębokość jezior, przy jednocześnie dużych wahaniach głębokości maksymalnej, wynosi od 2,5 do 108,5 m. Poza jeziorami typowo śródlądowymi stynka występuje również w kilku jeziorach przymorskich.
Biologia
Rozród. Stynka, będąc rybą o krótkim cyklu życiowym, dojrzałość płciową osiąga w drugim, a niekiedy nawet w pierwszym roku życia. Okres rozrodu, w zależności od warunków środowiska, trwa w Polsce od marca do maja. Rozród stynki, podobnie jak innych ryb pelagicznych, odbywa się gromadnie. Stynka z przybrzeżnych partii Morza Bałtyckiego i jego zalewów odbywa wędrówki rozrodcze do ujść rzek i jezior przymorskich, podczas gdy stynka jeziorowa podpływa pod brzegi, gdzie odbywa rozród w płytkim litoralu na piaszczystym lub kamienistym dnie. Samice składają przeważnie od 5000 do 20 000 jaj. Bywają również pojedyncze przypadki składania przez wyjątkowo duże samice do 50 000 jaj. Jaja stynki koloru żółtego są drobne i ich średnica waha się od 0,7 do 1,1 mm. Cechą charakterystyczną jaj jest w jednym miejscu lejkowato rozszerzająca się kleista błonka ułatwiająca przytwierdzanie się do substratu na tarlisku.
Rozwój. Inkubacja jaj w temperaturze wody od 3,5 do 7,5 °C trwa około 21 dni, a w temperaturze wody od 7,5 do 10,5 °C trwa około 10 dni. Wylęg bezpośrednio po wykluciu ma długość, od 5 do 6 mm. Świeżo wyklute larwy stynki są szkliste, a w woreczku żółtkowym mają oleistą kulkę ułatwiającą unoszenie się w toni wodnej. Woreczek żółtkowy ulega zresorbowaniu po 7 do 9 dniach.
Pokarm. Rodzaj pokarmu stynki jest uzależniony od wieku i od warunków środowiskowych. W jeziorach pokarmem młodych stynek jest wyłącznie zooplankton, a w morzu i zalewach, poza zooplanktonem, znaczną domieszkę pokarmu stanowią również skorupiaki należące do rzędów Amphipoda i Mysidacea. Wiosną, przy mniejszej zasobności wód w zooplankton, stynka, podobnie jak sielawa, pobiera przemieszczające się z dna ku powierzchni wody larwy ochotkowatych, Tendipedidae. Stynka, w drugim roku życia i starsza, przechodzi na drapieżny tryb życia oparty w dużej mierze na kanibalizmie. Żyjące ławicowo w strefie śródjezierza stynki wykorzystują niszę pokarmową znajdującą się w lecie przeważnie poniżej żerującej w przypowierzchniowych warstwach wody uklei i powyżej strefy żerowania sielawy (Dembiński, 1971). W lipcu, kiedy ryby najintensywniej żerują, sielawa w jeziorze Plusznem przebywa w godzinach nocnych w strefie wody o głębokości od 10 do 40 m, podczas gdy stynka w tym czasie przebywa w strefie o głębokości od 5 do 10 m. We wrześniu strefy bytowania tych gatunków obniżają się w podobnym układzie o 5 m. Po jesiennym wymieszaniu się wody, stynki w jeziorze Plusznem (wg Dembińskiego) ulegają w listopadzie rozproszeniu w całym słupie wody. Okres od lipca do listopada można przyjąć jako czas największej aktywności pokarmowej stynki (Dembiński, 1971). Stwierdzono w tym czasie jej pionowe wędrówki wyraźnie skierowane ku warstwom wody bogatym w zooplankton i mającym wyższą temperaturę. W strefie przebywania w godzinach nocnych zooplankton jest głównie reprezentowany przez wioślarki i widłonogi. O świcie, wraz z nastaniem dnia, stynka i sielawa tworzą ławice i przemieszczają się do głębszych i ciemnych warstw wody stanowiących ich naturalną ochronę przed drapieżnikami. W okresie wiosennym, jak wynika z badań Dembińskiego, stynka w plosie jeziora Plusznego nie występowała. W tym czasie łowiono ją masowo w miejscach rozrodu, w których stwierdzono również masowe występowanie jaj i wylęgu sielawy. Obecność stynki na wspólnych tarliskach z sielawą wpływa niewątpliwie ograniczająco na liczebność populacji tego cennego gatunku ryb.
Wzrost. Stynka, jako gatunek ryb wolno rosnących i krótko żyjących, osiąga małe wymiary i małą masę ciała. Populacje żyjące w morzu i zalewach morskich odznaczają się na ogół szybszym tempem wzrostu, chociaż w niektórych jeziorach osiągają wymiary o wiele większe niż w morzu. Śmiertelność naturalna stynki zaznacza się już w trzecim roku życia. Osobniki starsze stanowią mały procent populacji i bardzo rzadko są obecne w połowach. Niemniej, w jeziorze Miedwie żyły osobniki 7-letnie o długości 22,3 cm i rekordowej masie ciała 96,2 g. Długość całkowita jednorocznej stynki jeziorowej waha się od 4,8 do 9,3 cm, 2-letniej od 7,7 do 11,6 cm i 3-letniej od 9,2 do 14,3 cm. Na podstawie tych danych stwierdza się, że stynka najlepsze przyrosty w pierwszym roku osiąga w jeziorze Wigry — 9,3 cm, w drugim roku w jeziorze Sajno — 11,6 cm, w trzecim roku również w jeziorze Sajno — 14,3 cm, mając minimalną przewagę nad stynką z jeziora Miedwie. W czwartym roku i w następnych, zdecydowanie dominuje populacja stynki z jeziora Miedwie. Poza populacją z jeziora Miedwie na szczególną uwagę zasługuje, pod względem długości cyklu życiowego i osiąganych wymiarów, populacja z Zalewu Wiślanego.
Siedlisko i znaczenie gospodarcze
Stynka, podobnie jak sielawa, prowadzi ławicowy tryb życia w strefie śródjezierza. Jako ryba wiosennego tarła ma, w porównaniu z sielawą, o wiele korzystniejsze warunki rozrodu naturalnego oraz mniejsze od sielawy wymagania tlenowe. Cechy te sprawiają, że pozostaje ona jeszcze jakiś czas w jeziorach, z których postępująca eutrofizacja wyparła sielawę przez pozbawienie jej naturalnych warunków rozrodu. Stynka, jak wynika z badań Dembińskiego (1971), wykorzystuje w jeziorze Plusznem głównie niszę pokarmową pomiędzy strefami żerowania sielawy i uklei. Z tej przyczyny stynka odżywia się w pierwszym roku wyłącznie zooplanktonem, nie konkuruje w zdecydowany sposób z cenniejszą sielawą, lecz od momentu przejścia na drapieżnictwo jest gatunkiem w jeziorze przez rybaków niepożądanym. W pierwszym roku życia stynka pada często ofiarą ryb drapieżnych i niedrapieżnych. Znane są przypadki zjadania wylęgu i narybku stynki przez sieję, a nawet przez większe sielawy. Odżywianie się sielaw, o długości ponad 22 cm, narybkiem stynki stwierdzono w Jeziorze Łańskim (Bernatowicz, Dembiński, Radziej, 1975).
Znaczenie gospodarcze stynki ze względu na jej drobne wymiary, niską cenę zbytu i kosztowne połowy jest małe. Poza tym stynka jako ryba drapieżna jest niepożądanym gatunkiem w jeziorach siejowych i sielawowych. Większe znaczenie może mieć stynka w płytkich jeziorach sandaczowych, w których może stanowić pokarm dla sandacza. Mięso stynki o charakterystycznym ogórkowym zapachu zawiera od 3 do 6% tłuszczu i od 12 do 15% strawnego białka. Znaczna część poławianej stynki jest, ze względu na małe wymiary, przeznaczana na pasze.
