Biologia
Rozród. Szczupak osiąga dojrzałość płciową w wodach śródlądowych Polski w wieku od 2 do 5 lat, przy długości ciała od 30 do 45 cm. Samce dojrzewają zazwyczaj nieco wcześniej od samic mając mniejsze rozmiary ciała. Początek rozrodu przypada na miesiąc marzec i ciągnie się w niektórych latach do początku maja. Szczupak na miejsce rozrodu wybiera zaciszne, płytkie partie zbiornika od 0,2 do 0,5 m głębokie. Często są to rozlewiska wiosennych wód, bądź stałe zalewy przyjeziorne i przyrzeczne, partie litoralu oraz strefy lenityczne rzek osłonięte od strony plosa zwartym pasmem oczeretów. W dużych jeziorach miejscem rozrodu mogą być partie śródjeziorne o głębokości od 3 do 7 m, ale porośnięte gęsto moczarką kanadyjską (Wilkońska, Żuromska, 1967). Rolę substratu na płytkich tarliskach pełnią ubiegłoroczne liście trzcin, tataraku i olchy, a na zalewiskach zeszłoroczne trawy.
Płodność absolutna samic przystępujących do rozrodu waha się od 8000 do 2 000 000 jaj. Płodność samic zależy od wielkości ich ciała oraz wieku i podlega większym wahaniom niż u innych gatunków ryb.
Rozród rozpoczyna się przy temperaturze powietrza powyżej 8 °C. Jest również uzależniony od przebiegu temperatury wody w zbiorniku w ciągu całego roku i w okresie tuż przed tarłem. Niejednakowy jest termin rozrodu w zbiornikach różniących się głębokością i powierzchnią. Tarlaki w przybrzeżnych miejscach rozrodu przebywają w okresie schodzenia lodu, w miesiącach od marca do kwietnia. Natomiast na tarliskach sródjeziornych gromadzą się nieco później, od kwietnia do maja. Samce znajdują się na tarliskach zawsze o kilka dni wcześniej od samic i pozostają na nich z reguły nieco dłużej. Wcześniejsze dojrzewanie i przybycie samców na miejsce rozrodu powoduje ich stałą przewagę w stadzie rozrodczym. Jaja składane na tarliskach, w liczbie około 60 na 1 m2, są rozmieszczone rzadko, ale dość równomiernie (Wilkońska, Żuromska, 1967).
Rozwój. Rozwój zapłodnionych jaj na tarliskach naturalnych przebiega w ciągu od 5 do 7 tygodni i zależy od temperatury wody. Zawsze jednak, w okresie rozrodu szczupaka, na naturalnych tarliskach istnieją duże dobowe wahania temperatury, a co za tym idzie, zróżnicowanie czasu, w którym złożone zostały jaja. W warunkach sztucznych, według Lindrotha (1946), okres rozwoju zarodkowego szczupaka od zapłodnienia do wylęgu trwa 12 dni.
W ciągu miesiąca od wylęgu następuje rozwój narządów układu oddechowego pokarmowego i pojawienie się płetw. W tym czasie zanikają narządy larwalne (woreczek żółtkowy, fałd skórny, naczynia pozazarodkowe, narząd czepny). Larwy szczupaka po wykluciu początkowo opadają na dno, a następnie ruchami tułowia wzbijają się w górę, poszukując miejsc o wysokim stężeniu tlenu. Do roślinności przytwierdzają się za pomocą kleistej substancji. W tym okresie kształtuje się im jama gębowa, otwór odbytowy i zaczątki płetw nieparzystych. Otwory skrzelowe uzyskują kontakt ze środowiskiem zewnętrznym, a skrzela przejmują funkcje oddechowe. W tym czasie larwy podejmują próby podpłynięcia pod powierzchnię wody, czyniąc to nieraz kilkakrotnie, w celu napełnienia pęcherza pławnego powietrzem. Po jego napełnieniu larwy zaczynają pływać w toni wodnej, pomagając sobie ruchami niepełnosprawnych jeszcze zaczątków płetw piersiowych. Jest to również okres, w którym larwy przechodzą na aktywne pobieranie pokarmu. Dalsze przeobrażenia prowadzą do zaniku woreczka żółtkowego, uformowania się płetw i pigmentacji ciała oraz zwiększania się wielkości głowy. Łuski zawiązują się u larw przy długości ciała od 3,2 do 3,5 cm, począwszy od pierwszego rzędu pod linią boczną. Przy długości 4,0 cm larwy spływają z tarlisk na głębszą wodę, czatując na zdobycz wśród roślinności podwodnej.
Pokarm. W pierwszej fazie rozwoju jedynym źródłem pokarmu wylęgu szczupaka jest zawartość woreczka żółtkowego. Po okresie tygodnia larwy, przy długości ciała 12,5 mm i przy w 50% zresorbowanym woreczku żółtkowym, zaczynają pobierać dostępny zooplankton. W skład pokarmu w tym czasie wchodzą formy młodociane skorupiaków planktonowych (nauplii) Ostracoda, Copepoda, Cladocera (Załachowski, 1970). Jest to także okres zróżnicowania się układu pokarmowego. Układ pokarmowy, początkowo złożony z prostej rury, przez wytworzenie pętli przeobraża się w żołądek oraz jelito. Zwiększające się w tym czasie rozmiary głowy, otworu ustnego i jamy gębowej oraz kształtujące się zęby, umożliwiają larwom pobieranie coraz większego pokarmu. Poza planktonem, w którym zaczynają przeważać duże Cladocera, zwiększa się udział dennych bezkręgowców, larw owadów, Tendipedidae, Ephemeroptera i ryb (płoci). Moment ukształtowania się u młodych szczupaków pełnego układu pokarmowego z żołądkiem, jest sygnałem o ich przejściu na drapieżny tryb życia. Zbliżone miejsca rozrodu szczupaka i płoci oraz późniejszy termin rozrodu płoci wskazują na to, iż pierwszym pokarmem składającym się z ryb jest przede wszystkim wylęg i larwy płoci. W przypadku braku w pobliżu młodych stadiów narybku płoci, szczupak odżywia się fauną bezkręgową. Zjawisko intensywnego kanibalizmu wśród narybku szczupaka w warunkach naturalnych występuje rzadko, odmiennie niż u innych gatunków ryb drapieżnych (Wilkońska, Żuromska, 1967, Załachowski, 1970).
W początkowym i późniejszym okresie życia szczupaka, płoć, przy jej dostatecznej liczebności w zbiorniku, znajduje się zawsze na pierwszym miejscu w jego składzie pokarmowym. Prócz płoci w pokarmie szczupaka jest zawsze okoń oraz inne drobne ryby karpiowate i okoniowate, jak ukleja, jazgarz, krąp, jelec i kiełb, które szczególne znaczenie mają w pokarmie szczupaków bytujących w rzekach zlewiska Łyny (Martyniak, Terlecki, Szczerbowski, 1976). Bezkręgowce w pokarmie szczupaka występują bądź przypadkowo, bądź przy braku ryb. W okresie intensywnego żerowania w przewodzie pokarmowym szczupaka można znaleźć wszystko cokolwiek się rusza w wodzie, chwyta on bowiem każdy ruchomy przedmiot.
Pokarm starszych szczupaków zależy przede wszystkim od dostępności ofiary i jej cech morfologicznych, liczebności, zdolności gromadzenia się. Stąd najczęstszym pokarmem są ryby żyjące gromadnie, barwne, ruchliwe i mało wygrzbiecone.
