Po wyborze wielkości akwarium i miejsca dla niego w domu przystępujemy do jego urządzania. Możemy się tym zajmować od wiosny do jesieni, najlepszą jednak porą jest późna wiosna. W tym bowiem czasie przyroda intensywnie wraca do życia, brzegi zbiorników wodnych są jeszcze dostępne, a powierzchnia wody nie jest pokryta roślinami pływającymi. Zwróćmy uwagę na ukształtowanie dna, rodzaj podłoża (muł, piasek, żwir, glina), poszukajmy zatopionych w wodzie korzeni i kawałków drzew, łodyg trzciny.
Szczególnie cenną zdobyczą będą kawałki drewna z przytwierdzonymi do nich małżami lub porośnięte mchem zdrojkiem. W żadnym razie nie nadają się one jednak do natychmiastowej dekoracji akwarium. Znajdują się na nich tysiące drobnych żyjątek, których można się pozbyć płucząc wielokrotnie nasze zdobycze w wodzie. Korzenie drzew nie porośnięte zdrojkiem i bez przytwierdzonej racicznicy najlepiej jednak zalać wrzątkiem.
Podłoże
Dla niektórych opisywanych tutaj ryb, pochodzących z górnego biegu rzek i potoków górskich, np. strzebli potokowej, głowacza białopłetwego czy śliza, elementy dekoracji akwarium możemy przynieść z wycieczek nad wodę. Grubszy i drobniejszy żwirek, otoczaki, kawałki drewna wyciągnięte spod wody (najlepiej porośnięte zdrojkiem), zapewnią odpowiedni skład podłoża i stworzą naturalny wygląd akwarium dla tych ryb. Byłoby natomiast błędem przynoszenie z takich wypraw mieszaniny mułu, piasku czy gliny, które stanowią zwykle podłoże większości naturalnych zbiorników z wodą stojącą i wolno płynącą. W akwarium stosujemy imitację podłoża naturalnego. Zasadniczym składnikiem takiego podłoża będzie przemyty żwir o grubości ziaren od 3 do 8 mm, który odsiewamy sami lub kupujemy (ciemny!) w sklepach zoologicznych. Zapewni to higienę podłoża i ułatwi obsługę akwarium. W 5—10-centymetrową warstwę żwirku wsadzamy głęboko kulki z gliny lub kładziemy je wcześniej na dno akwarium. Możemy też kilkucentymetrową warstwę nieprzemytego piasku rzecznego pokryć dobrze przemytym żwirkiem. Wierzchnia warstwa podłoża powinna naśladować podłoże naturalne, ale tylko w miejscach widocznych dla oglądającego akwarium. I tak w przypadku podłoża piaszczystego warstwę tę będzie stanowić drobny żwirek lub przemyty piasek rzeczny. Takie podłoże będzie odpowiednie dla większości opisanych tu gatunków ryb i roślin. Dla niektórych ryb, takich jak karaś lub krąp, naturalnym podłożem jest muł. Zastosowanie mułu w akwarium, choćby tylko pokrywającego żwirek, jest szkodliwe. Zamiast niego użyjmy drobnego, ciemnego żwirku. Niektóre ryby, jak śliz, koza czy krąp, mają zwyczaj rozgrzebywać podłoże. W akwarium, w którym znajdują się te gatunki ryb, dobrze jest umieścić rośliny w małych doniczkach. Rośliny błotne, które zasadzimy w specjalnych pojemnikach lub doniczkach na balkonie, w lodżii czy na wolnym powietrzu, wymagają bogatszego podłoża, składającego się z mieszaniny gliny, ziemi i piasku.
